Aktualności
Odwrócony łańcuch dystrybucji to określenie przyjęte dla opisania procederu, jakim jest niezgodna z prawem, nielegalna dystrybucja produktów leczniczych przez podmioty do tego nieuprawnione. Pojęcie to nie jest definicją legalną, wynikającą wprost z normy prawnej. Zostało stworzone przez Polską Inspekcję Farmaceutyczną do opisu procederu związanego z nielegalną odsprzedażą produktów leczniczych przez podmioty nie posiadające ku temu legitymacji prawnej. Odwrócony łańcuch dystrybucji to proceder, z jakim ostatnimi czasy mamy do czynienia na rynku farmaceutycznym. Proceder, z którym organy administracyjne państwa podjęły walkę, także poprzez nowelizację Prawa farmaceutycznego. Ta nowelizacja weszła w życie 12 lipca 2015 r. i nazywana jest potocznie ustawą antywywozową. Ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy Prawo faraceutyczne oraz niektórych innych ustaw wprowadziła szereg zmian. Jedna z nich to artykuł 86a: Zakazane jest zbywanie produktów leczniczych przez aptekę ogólnodostępną lub punkt apteczny hurtowni farmaceutycznej, innej aptece ogólnodostępnej lub innemu punktowi aptecznemu. Ten artykuł stanowi kontynuację normy prawnej, wyrażonej w artykułach 65 ust. 1, w związku z artykułem 36g ust. 1 pkt 18 ustawy Prawo farmaceutyczne.
Prawo farmaceutyczne przedstawia zamknięty katalog podmiotów, jakie upoważnione są do prowadzenia obrotu produktami leczniczymi. W artykule 65 ust. 1 ustawodawca mówi wprost: obrót produktami leczniczymi może być prowadzony tylko na zasadach określonych w powyższej ustawie.
Prawidłowy łańcuch dystrybucji definiuje m.in. artykuł 36 g ust. 1 pkt 18 wskazując, że: Podmiot odpowiedzialny, który uzyskał pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych, jest zobowiązany do dostarczania produktów leczniczych wyłącznie:
a) podmiotom uprawnionym do prowadzenia obrotu hurtowego,
b) aptekom szpitalnym, aptekom zakładowym lub działom farmacji szpitalnej,
c) instytutom badawczym, Polskiej Akademii Nauk oraz uczelniom wyższym, w celu prowadzenia badań naukowych,
d) w ramach prowadzonego przez siebie lub zleconego innemu podmiotowi wywozu poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Nowelizując Prawo farmaceutyczne, Polska nie tylko implementowała przepisy unijne, ale także poczyniła kroki w walce z patologicznym procederem, jakim jest zjawisko odwróconego łańcucha dystrybucji. Na skutek tego procederu zanika prawidłowa piramida sprzedaży produktów leczniczych. W odwróconym łańcuchu dystrybucji dochodzi do odsprzedaży produktów leczniczych hurtowniom farmaceutycznym (i nie tylko hurtowniom). Doprowadza to do eksportu leków za granicę. Jest to proceder niebezpieczny nie tylko z uwagi na aspekt gospodarczy, ale także na zagrożenie zdrowia i życia pacjentów. Farmaceuci dostrzegają, że leków konkurencyjnych cenowo, w odniesieniu do cen europejskich, brakuje w aptekach. Taka sytuacja jest niedopuszczalna i dlatego walka z procederem odwróconego łańcucha dystrybucji, poprzez wprowadzenie nowych uregulowań prawnych, z punktu widzenia szeroko pojętego interesu społecznego jest konieczna.
Nieuczciwi przedsiębiorcy stosują różne metody nielegalnego procederu. Najprostszą jest wykup leków z aptek przy udziale fikcyjnych pacjentów. Innym sposobem są przesunięcia magazynowe oraz pozorowana konieczność utylizacji produktów leczniczych. U podstaw tego procesu, podobnie jak w przypadkach sfałszowanych produktów leczniczych, leży chęć osiągnięcia szybkiego zysku. Mimo iż jest to zysk kosztem pacjentów!
Wejście w życie ustawy antywywozowej to jednak także głosy krytyki ze strony właściwych organów i samych farmaceutów. Także w opinii niektórych prawników i przedsiębiorców ustawa ta wprowadza szereg dokuczliwych formalności, jakim muszą sprostać uczestnicy rynku farmaceutycznego, zwłaszcza właściciele aptek i farmaceuci. Cóż, są to opinie uzasadnione, jednak warto na problem spojrzeć z szerszej perspektywy i dokonać analizy wartości poświęcanej – w tym przypadku nagromadzenia formalności – w stosunku do wartości otrzymanej, czyli działań zmierzających do uszczelnienia łańcucha dystrybucji produktów leczniczych.